Tạp chí Khoa học Đại học Văn Hiến

Nghệ Thuật Tự Sự trong Truyền Kỳ Mạn Lục của Nguyễn Dữ và Vũ Nguyệt Vật Ngữ của Ueda Akanari

Nguyễn Thị Thu Giang — 2025-10-31

Văn học so sánh trong bối cảnh khu vực Đông Á đang trở thành xu hướng mới của nghiên cứu hiện nay. Bằng phương pháp tiếp cận tự sự học, bài viết đi sâu vào khảo sát những yếu tố cơ bản xoay quanh nghệ thuật tự sự của hai tác phẩm Truyền kỳ mạn lục của Nguyễn Dữ và Vũ nguyệt vật ngữ của Ueda Akanari như: cốt truyện, phương thức kể chuyện (người kể chuyện, điểm nhìn, lời kể), thời gian và không gian trần thuật. Dù cùng chịu ảnh hưởng từ “Tiễn đăng tân thoại” về nghệ thuật tự sự nhưng hai tác phẩm truyền kì này cũng mang những nét đặc trưng riêng, phản ánh văn hóa - xã hội của từng dân tộc, đồng thời thể hiện sự phát triển độc lập của thể loại truyền kỳ ở Việt Nam và Nhật Bản. Trong khi Truyền kỳ mạn lục thể hiện các giá trị Nho giáo với lối kể chuyện in đậm văn hóa dân gian và văn xuôi lịch sử Việt Nam, thì Vũ nguyệt vật ngữ phát triển phong cách tự sự hiện đại, tập trung vào tâm lý nhân vật và đời sống đô thị. Việc so sánh hai tác phẩm này cho thấy sự đa dạng và phong phú của thể loại truyền kỳ trong khu vực Đông Á, đồng thời khẳng định tính quy luật trong quá trình phát triển của thể loại này, từ những câu chuyện dân gian đến những tác phẩm văn học có chiều sâu nghệ thuật.

Đóng Góp của Nông Cổ Mín Đàm và Lục Tỉnh Tân Văn cho Quá Trình Hình Thành Nền Tiểu Thuyết Việt Nam Hiện Đại

Trần Huỳnh Tuyết Như — 2025-10-31

Nông cổ mín đàm và Lục Tỉnh Tân Văn là hai tờ báo có những đóng góp quan trọng cho quá trình hiện đại hoá nền tiểu thuyết hiện đại. Bài viết nhằm hướng đến chứng minh cũng như làm rõ vai trò của sự đóng góp của hai tờ báo trong tiến trình phát triển của nền tiểu thuyết hiện đại. Thông qua phương pháp nghiên cứu lịch sử, thống kê và so sánh các tư liệu văn học trên hai tờ báo, bài viết góp phần khẳng định tầm quan trọng và đóng góp Nông cổ mín đàm và Lục Tỉnh Tân Văn trong quá trình hiện đại hoá tiểu thuyết. Nghiên cứu này sẽ chỉ ra được vai trò khởi xướng và bảo vệ cho nền tiểu thuyết mới của Nông cổ mín đàm và vai trò đa dạng hoá diện mạo chung của nền tiểu thuyết hiện đại của Lục Tỉnh Tân Văn. Mặt khác, bài viết cũng đóng góp cho việc nghiên cứu lịch sử báo chí về phương cách hoạt động thực tiễn của những tờ báo Quốc Ngữ tiên phong vào những năm đầu thế kỷ XX.

Sự Gặp Gỡ giữa Phương Đông và Phương Tây về Con Người Chán Chường trong Khúc Ngâm Trung Đại Việt Nam với Quan Niệm về Con Người của Chủ Nghĩa Hiện Sinh

La Chí Khang — 2025-10-31

Chủ nghĩa hiện sinh ra đời và phát triển từ cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX ở phương Tây quan tâm nhiều đến con người và quyền sống của con người. Trong các khúc ngâm trung đại Việt Nam ở thế kỷ XVIII - XIX, con người được khắc họa với thế giới nội tâm phong phú và trong đó, con người chán chường là một dạng thức khá nổi bật. Thông qua việc sử dụng kết hợp các phương pháp nghiên cứu liên ngành, phương pháp lịch sử - cụ thể, và phương pháp so sánh, bài viết đi sâu vào tìm hiểu những điểm gặp gỡ giữa phương Đông và phương Tây về con người chán chường trong khúc ngâm trung đại Việt Nam với quan niệm về con người của chủ nghĩa hiện sinh qua hai khía cạnh, cụ thể là con người chán chường trước sự tẻ nhạt của đời sống thường nhật và con người chán chường trước sự lạnh lùng của tha nhân. Từ đó, bài viết đi đến kết luận tâm trạng chán chường chính là biểu hiện tích cực vì nó đại diện cho việc con người biết vươn lên, cố gắng vượt thoát khỏi đời sống tầm thường và thoát khỏi sự lạnh lùng của tha nhân.

Khoảng Cách Thế Hệ: Một Biểu Hiện của Lý Thuyết Chấn Thương trong Văn Học (Trường Hợp Tiểu Thuyết Thời Nắng Lịm của Eugen Ruge)

Huỳnh Thị Mai Trinh — 2025-11-28

Bài viết nghiên cứu về sự tác động của khoảng cách thế hệ đến việc hình thành chấn thương trong văn học thông qua tiểu thuyết Thời nắng lịm của nhà văn Eugen Ruge. Lấy đề tài về lịch sử nước Đức những năm 50, tiểu thuyết Thời nắng lịm mang đến cho người đọc một góc nhìn mới về câu chuyện gia đình thông qua các bước lần tìm về lịch sử được gói gọn sau cánh cửa nhà Umnitzer. Trong đó, bài viết tập trung vào sự tác động của lịch sử, những xung đột văn hóa cũng như các diễn ngôn ký ức trong việc chi phối ý thức của đối tượng trải nghiệm nhằm phát hiện nguyên nhân hình thành khoảng cách giữa các thế hệ. Đồng thời, nghiên cứu này cũng tập trung tìm hiểu về sự hoài niệm bản sắc như là một nỗ lực khắc phục chấn thương thông qua việc thu hẹp khoảng cách thế hệ diễn ra trong văn học nói riêng và hơn thế nữa là trong đời sống xã hội.

Chết ở Venice: Từ Văn Học đến Điện Ảnh trên Phương Diện Cốt Truyện và Nhân Vật

Đường Diệp Kha — 2025-10-31

Tiểu thuyết Chết ở Venice với tuổi đời hơn 100 năm là kiệt tác thời kỳ đầu của nhà văn lớn Thomas Mann. Trong phiên bản điện ảnh năm 1971, đạo diễn danh tiếng Luchino Visconti đã đưa tiểu thuyết ngắn của Mann lên màn ảnh với sự thay đổi cơ bản trên hai phương diện: cốt truyện và nhân vật. Tác phẩm điện ảnh có thể không tái tạo được những câu châm biếm nhiều lớp nghĩa trong ngôn ngữ của Mann nhưng nó là phương tiện để người xem tìm kiếm những lớp nghĩa đó, điện ảnh tạo ra sự mơ hồ thông qua các phương tiện khác ngoài chữ viết. Bài viết được xây dựng từ góc nhìn tự sự học và lý thuyết cải biên nhằm lý giải phương thức chuyển thể tác phẩm văn học thành phim qua thực hành cải biên cụ thể Chết ở Venice dựa trên sự thay đổi điểm nhìn nhân vật và sự cải tác tình tiết, hứa hẹn mang đến một cái nhìn mới về sự tái sáng tạo của Visconti trong quá trình chuyển vị.

Dấu Ấn Văn Hóa Ẩm Thực Nam Bộ trong Văn Xuôi Bình Nguyên Lộc

Trần Minh Hậu — 2025-10-31

Bình Nguyên Lộc là một trong những nhà văn lớn, tiêu biểu của miền Nam Việt Nam giai đoạn 1954-1975. Truyện của ông phản ánh đậm nét đặc trưng văn hóa vùng Nam Bộ, đặc biệt là văn hóa ẩm thực. Bài báo này không đi sâu phân tích các nội dung liên quan đến văn hóa ẩm thực Nam Bộ thể hiện trong tác phẩm Bình Nguyên Lộc, mà chủ yếu phân tích ẩm thực có vai trò như ký hiệu văn hóa, tư liệu văn hóa, nơi thể hiện ký ức cộng đồng, sắc thái vùng miền. Việc đặt tác phẩm Bình Nguyên Lộc trong lịch sử di dân của người Việt, trong không gian giao thoa - tiếp biến về văn hóa, để đánh giá cảm hứng văn hóa chủ đạo và khác biệt của nhà văn, để làm rõ hơn mối quan hệ giữa văn học và văn hóa cũng là điểm mới của bài báo.

Tính Giáo Dục trong Truyện Viết cho Thiếu Nhi Gần Đây của Nguyễn Thái Hải

Nguyễn Thị Thảo Ly — 2025-10-31

Tính giáo dục là một đặc điểm quan trọng của văn học thiếu nhi. Nguyễn Thái Hải có một quan niệm rõ ràng, cụ thể và nhân văn về tính giáo dục trong sáng tác dành cho thiếu niên, nhi đồng. Tuy nhiên, hiện nay tính giáo dục trong truyện thiếu nhi của ông vẫn chưa có nhiều nghiên cứu chuyên sâu. Nghiên cứu này kỳ vọng giúp người đọc nhận diện được tính giáo dục được thể hiện trong truyện viết cho thiếu nhi của Nguyễn Thái Hải. Dựa trên lý thuyết về chức năng của văn học, kết hợp với các phương pháp phân tích-tổng hợp, phương pháp so sánh, bài viết góp phần khẳng định những biểu hiện của tính giáo dục trong truyện thiếu nhi của Nguyễn Thái Hải ở hai phương diện: giúp khai mở, làm phong phú trí tuệ và hình thành, bồi dưỡng nhân cách cho thiếu nhi. Qua đó, bài viết giúp người đọc có cái nhìn trân trọng hơn với những sáng tác viết cho thiếu nhi của một nhà văn đất Đồng Nai.

Biểu Tượng Nước và Rắn trong Tiểu Thuyết Cha Giết Con và Đôi Bước Lưu Ly của Phêrô Nghĩa trên Tuần Báo Nam Kỳ Địa Phận

Đinh Thị Oanh — 2025-10-31

Tiểu thuyết văn học trên báo Nam Kỳ địa phận đầu thế kỷ XX nổi bật với nhiều chủ đề đa dạng thu hút độc giả đương thời. Trong đó, Phêrô Nghĩa là một cây bút nổi bật với các tác phẩm thể hiện sự giao thoa ý nghĩa biểu tượng giữa các lĩnh vực: tôn giáo, văn hóa và văn học. Nghiên cứu này tập trung giải mã ý nghĩa hai biểu tượng nghệ thuật nước và rắn trong hai tiểu thuyết tiêu biểu Cha giết con và Đôi bước lưu ly của Phêro Nghĩa, nhằm mục tiêu khám phá khả năng sáng tạo nghệ thuật của tác giả. Với phương pháp lịch sử - xã hội và hướng tiếp cận liên ngành: tôn giáo và văn hóa, bài viết tiệm cận lớp ý nghĩa của hai tác phẩm ẩn giấu trong hai hình tượng nước và rắn. Ý nghĩa của hai hình tượng này mang tính cách lưỡng diện: tích cực và tiêu cực. Tuy nhiên, có lẽ tác giả mang tâm thức đạo Công giáo, nên ông nghiêng chiều về ý nghĩa tiêu cực hơn, theo hướng nghĩa của những câu chuyện ấn tượng trong Kinh Thánh, nhưng cũng không xa lạ với văn hóa dân tộc mình. Điều đó cho thấy tài năng cách tân nghệ thuật của Phêro Nghĩa trong lãnh địa tiểu thuyết đầu thế kỷ XX.

Tác Động của Phát Triển Công Nghệ Thông Tin và Truyền Thông (ICT) tới Xuất Khẩu của Việt Nam: Cách Tiếp Cận từ Mô Hình Trọng Lực

Nguyễn Thị Thu Hương — 2025-10-31

Nghiên cứu này đánh giá tác động của phát triển công nghệ thông tin và truyền thông (ICT) tới xuất khẩu của Việt Nam bằng cách sử dụng ước lượng tác động cố định (Fixed effects Model - FEM) cho mô hình trọng lực được xây dựng trên bộ số liệu bao gồm xuất khẩu song phương từ Việt Nam tới 217 đối tác thương mại từ năm 2002 đến năm 2022. Kết quả của nghiên cứu này chỉ ra rằng phát triển ICT tại Việt Nam và các quốc gia đối tác, đo lường bằng tỷ lệ người sử dụng Internet trên tổng dân số, số lượng thuê bao di động trên 100 người và số lượng thuê bao băng thông rộng cố định trên 100 người, có tác động tích cực đến xuất khẩu của Việt Nam. Phát hiện của nghiên cứu này cung cấp cơ sở để các nhà hoạch định chính sách của Việt Nam đưa ra các biện pháp và các doanh nghiệp xuất khẩu có thể lựa chọn các đối tác thương mại nhằm tăng giá trị xuất khẩu của Việt Nam.